Problematyka aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, jak również edukacja włączająca, mająca na celu pełną integrację w atmosferze uczenia się dzieci niepełnosprawnych z pełnosprawnymi oraz szeroko pojęta polityka antydyskryminacyjna to tematy jak najbardziej aktualne. Problematyka tych zagadnień jest stale doskonalona
i pogłębiana, nie rzadko czerpiąc wzorce z zachodnich modeli postępowań. Podstawowym aktem zobowiązującym Polskę do określonych działań w zakresie włączania osób niepełnosprawnych w życie społeczne jest Karta Praw Osób Niepełnosprawnych .
Ale czym tak naprawdę jest niepełnosprawność? Niepełnosprawnym w potocznym rozumieniu jest osoba nie potrafiąca w pełni korzystać ze swoich atrybutów fizycznych. Niepełnosprawność często ma wydźwięk negatywny. Ponadto stereotypowo niepełnosprawni są kojarzeni z osobami przykutymi do wózków inwalidzkich, z dysfunkcjami typowo fizycznymi. Jak pisze Dykcik: „nazewnictwo potoczne i terminologia naukowa w odniesieniu do niepełnosprawności ujawniają zadawnioną ignorancję, nietolerancję, dystans emocjonalny, a także złośliwość i agresję (…)” .Warto wspomnieć, że w piśmiennictwie wyróżnia się trzy sfery niepełnosprawności: sensoryczna, fizyczna i psychiczna.
Literatura przedmiotu podaje następującą definicję osoby niepełnosprawnej: ,,niepełnosprawną jest osoba, której obniżona sprawność funkcjonalna (sensoryczna, fizyczna, psychiczna) trawle lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról właściwych dla płci wieku zgodnie z normami prawnymi
i zwyczajowymi” (Szczepankowska) .
W świetle Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych „niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej” .
Niepełnosprawność zatem oznacza nie pełne zdrowie i zaburzone funkcjonowanie społeczne.
Zdrowie natomiast to fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. Najbardziej trafna wydaje się być definicja WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), która brzmi następująco: niepełnosprawność to każde ograniczenie bądź niemożność (wynikająca z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka. Na pojęcie niesprawności natomiast składa się nieprawidłowe funkcjonowanie w sferze psychologicznej, psychofizycznej bądź anatomicznej. Ponadto obecnie uznaje się, że niepełnosprawność nie dotyczy tylko samego człowieka, ale również jego relacji ze środowiskiem, które go otacza .
Obowiązujący obecnie model interaktywny w rozumieniu pojęcia niepełnosprawności zakłada, że niepełnosprawność to cecha neutralna, a negatywne cechy osoby niepełnosprawnej wynikają z interakcji osoby niepełnosprawnej z otoczeniem .
Aktualne badania, polityka społeczna państwa oraz lokalne inicjatywy potwierdzają, że niepełnosprawni, nie muszą być uciążliwym marginesem społeczeństwa. Osoba niepełnosprawna fizycznie przy niewielkiej pomocy może w pełni wykorzystać swój potencjał intelektualny czy też umiejętności społeczne. Nie rzadko osoby będące ofiarami wypadków potrafią udzielić motywującego wsparcia emocjonalnego innym – rozpoczynającym dopiero swą walkę z niepełnosprawnością. Ludzie z diagnozą upośledzenia umysłowego są zdolni do wykonywania prostych prac np. w zakładach pracy chronionej. Natomiast osoby chore psychiczne w większości, lecząc się są w stanie w pełni korzystać z życia społecznego.
M.P. 1997 nr 50 poz. 475
W. Dykcik, Pedagogika specjalna, s. 7
Majewski T.: W sprawie definicji osoby niepełnosprawnej. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej. 1994: 1, 139, 33-37
Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776
Vademecum dla osób niepełnosprawnych – przewodnik zawodowy, S. 3. http://www.wup-krakow.pl/uslugi-rynku-pracy/poradnictwo-zawodowe/informacje-zawodowe-1/informacje-dla-osob-niepelnosprawnych-pliki/Niepenosprawno.pdf [dostęp z dnia 06.10.2017]
Ibidem. S. 5.
Autor:
